1759

 

 

ويژگيهاي كشك به عنوان خوراك دام و طيور

 

 

 

چاپ سوم

ارديبهشت ماه 1372

موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران تنها سازماني است در ايران كه بر طبق قانون ميتواند استاندارد رسمي فرآورده ها را تعيين و تدوين و اجراي آنها را با كسب موافقت شورايعالي استاندارد اجباري اعلام نمايد. وظايف و هدفهاي مؤسسه عبارتست از:

تعيين، تدوين و نشر استانداردهاي ملي – انجام تحقيقات به منظور تدوين استاندارد بالا بردن كيفيت كالاهاي داخلي، كمك به بهبود روشهاي توليد و افزايش كارآئي صنايع در جهت خودكفائي كشور ترويج استانداردهاي ملي – نظارت بر اجراي استانداردهاي اجباري – كنترل كيفي كالاهاي صادراتي مشمول استانداردهاي اجباري و جلوگيري از صدور كالاهاي نامرغوب به منظور فراهم نمودن امكانات رقابت با كالاهاي مشابه خارجي و حفظ بازارهاي بين المللي كنترل كيفي كالاهاي وارداتي مشمول استاندارد اجباري به منظور حمايت ازمصرف كنندگان و توليدكنندگان داخلي و جلوگيري از ورود كالاهاي نامرغوب خارجي راهنمائي علمي و فني توليدكنندگان، توزيع كنندگان و مصرف كنندگان – مطالعه و تحقيق درباره روشهاي توليد، نگهداري، بسته بندي و ترابري كالاهاي مختلف – ترويج سيستم متريك و كاليبراسيون وسايل سنجش – آزمايش و تطبيق نمونه كالاها با استانداردهاي مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقايسه اي و صدور گواهينامه هاي لازم.

موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بين المللي استاندارد مي باشد و لذا در اجراي وظايف خود هم از آخرين پيشرفتهاي علمي و فني و صنعتي جهان استفاده مي نمايد و هم شرايط كلي و نيازمنديهاي خاص كشور را مورد توجه قرار مي دهد.

اجراي استانداردهاي ملي ايران به نفع تمام مردم و اقتصاد كشور است و باعث افزايش صادرات و فروش داخلي و تأمين ايمني و بهداشت مصرف كنندگان و صرفه جوئي در وقت و هزينه ها و در نتيجه موجب افزايش درآمد ملي و رفاه عمومي و كاهش قيمتها مي شود.

 

تهيه كننده

كميسيون استاندارد

ويژگيهاي كشك بعنوان خوراك دام و طيور

 

رئيس

استاد و مدير گروه آموزشي تغذيه دام دانشكده  دامپزشكي

پزشك , دامپزشك

ساعدي -دكتر هوشنگ

 

اعضاء

نماينده  كانون  دامپروران ايران

دامپزشك

مزيني- دكتر پرويز

نماينده دانشكده  دامپزشكي

دامپزشك

مرواريد-دكترعبدالحسين

دانشيار گروه آموزشي  اصلاح نژاد و تغذيه  دام دانشكده  دامپزشكي

دامپزشك

نيكپورتهراني- دكتر كريم

 

دبير

كارشناس موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران

مهندس كشاورزي

صيانتي- احمد

فهرست مطالب

 

استاندارد ويژگيهاي كشك بعنوان  خوراك دام و طيور

مقدمه

هدف

دامنه كاربرد

طرز تهيه

ويژگيها

بسته بندي و نشانه گذاري

نمونه برداري

 

بسمه تعالي

پيشگفتار

 استاندارد ويژگيهاي  كشك  بعنوان خوراك  دام و طيور كه بوسيله كميسيون فني خوراك دام و طيور  تهيه و تدوين شده و دربيست و سومين جلسه  كميته  ملي مواد غذايي و فرآورده‏هاي كشاورزي مورخ 35/9/27 تصويب گرديد , پس از تاييد شوراي عالي استاندارد و  باستناد  ماده 1 ((قانون مواد الحاقي بقانون  تاسيس مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران مصوب آذر ماه 1349 ))بعنوان استاندارد رسمي ايران منتشر مي‏گردد .

 براي حفظ همگامي و هماهنگي با پيشرفتهاي ملي و جهاني صنايع و علوم , استانداردهاي ايران در مواقع لزوم و يا در فواصل معين مورد تجديدنظر قرار خواهند گرفت و هرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديد نظر در كميسيون فني مربوط مورد توجه واقع خواهد شد .

 بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده نمود .

 در تهيه اين استاندارد سعي بر آن بوده است كه با توجه به نيازمنديهاي خاص ايران حتي المقدور ميان روشهاي معمول در اين كشور و استاندارد و و روشهاي متداول در كشورهاي ديگر هماهنگي ايجاد شود .

 لذا با بررسي امكانات و مهارتهاي موجود و اجراي آزمايشهاي لازم استاندارد حاضر با استفاده از منابع زير تهيه گرديد:

 اين پيش نويس توسط استادان دانشكده دامپزشكي  تهيه گرديده و فقط جدول4ـ2ـ2ـ از كتاب

Ferrando-R-Alimentation du poulet de la poule

Pendeuse(1969)-P.188 edit.vigot freres paris

 

استاندارد ويژگيهاي كشك بعنوان  خوراك دام و طيور

 مقدمه

 كشك يكي از  فرآورده‏هاي نهايي شير است كه تهيه و مصرف آن طي سالهاي  متمادي در بسياري  از نقاط روستايي ايران و برخي از كشورهاي همسايه  متداول  مي‏باشد , اين ماده بعلت غني بودن از مواد ازته و مواد معدني  ارزش غذايي زيادي داشته  و مخصوصا براي تغذيه انسان و همچنين براي تغذيه حيوانات اهلي  بخصوص طيور قابل استفاده مي‏باشد . قيمت كشك و پودر  شير بي چربي تقريبا نزديك  به يكديگر است در حاليكه  تركيب كشك  بويژه از نقطه نظر اسيدهاي آمينه  ضروري نسبت به پودر شير بي چربي مناسبتر است . كشك در مقايسه با ساير فرآورده‏هاي لبني از نقطه نظر مواد چربي  بسيار فقير است . از اين جهت مي‏توان آن را به آساني و بدون اينكه فاسد شود براي مدت نسبتا طولاني نگهداري كرد .

 1 ـ  هدف

 هدف از تدوين اين استاندارد تعيين ويژگيهاي فيزيكي , شيميايي , درجه بندي و بسته بندي و راهنمايي مصرف كشك در تغذيه طيور با توجه به عامل محدود  كننده مصرف آن ( نمك ) مي‏باشد .

 2 ـ دامنه كاربرد

 اين استاندارد شامل  تمام انواع كشك‏هاي  تهيه شده در ايران و يا وارد شده  از خارج مي‏باشد كه به مصرف تغذيه دام  و طيور مي‏رسد .

 3 ـ طرز تهيه

 طرز تهيه كشك شامل چهار مرحله است :

 مرحله اول تهيه ماست از شير كامل يا پس چرخ .

 مرحله دوم كره‏گيري  از ماست حاصل از شير كامل .

 مرحله سوم جوشانيدن مازاد حاصل از كره‏گيري  يا ماست پس چرخ .

 مرجله چهارم صاف كردن و خشك كردن كشك حاصله.

 معمولا در مرحله چهارم  قبل از صاف كردن مقداري نمك  به كشك  اضافه كرده  و مخلوط حاصله را روي  كرباس صاف مي‏كنند . مايعي  كه از صاف كردن اين مخلوط  بدست مي‏آيد پس از جوشانيدن و تغليظ قره قروت  ناميده مي‏شود و آنچه در روي  كرباس باقي مي‏ماند كشك است  كه معمولا آن را در آفتاب خشكانيده  و قبل از خشك  شدن بصورت قطعاتي با كارد مي‏برند يا با دست بشكل گلوله در مي‏آورند به منظور تهيه كشك استاندارد براي مصرف دام و طيور بايد در اضافه كردن نمك دقت فراواني  مبذول داشت بصورتيكه مقدار آن  در كشك  حاضر براي مصرف از 5 درصد تجاوز نكند .

 4 ـ ويژگيها

 4 ـ 1 ـ ويژگي هاي فيزيكي

 4 ـ 1 ـ 1 ـ شكل ظاهري:

 كشك باشكال مختلف مانند گلوله‏هاي  كوچك و بزرگ , گرد و بيضي , مكعب، مستطيل، لوزي و گاهي  بصورت پودر تهيه مي‏شود .

 4 ـ 1 ـ 2 ـ طعم :

 مزه  كشك كمي ترش و شور است . ترشي كشك بعلت وجود اسيد لاكتيك  است و بر حسب مقدار اسيد لاكتيك  تغيير مي‏نمايد ، شوري كشك  هم به مقدار  نمك اضافه شده تغيير مي‏نمايد .

 4 ـ 1 ـ 3 ـ رنگ :

 رنگ كشك  بر حسب طرز تهيه مدت  جوشاندن  و مقدار چربي از سفيد تا قهوه‏اي  روشن متغير است .

 4 ـ 1 ـ 4 ـ بو :

 كشك داراي بوي مخصوص به خود است

 4 ـ 1 ـ 5 ـ  قابليت حل :

 كشك در آب قابل حل  نبوده  ولي در اثر ساييدن  ذرات آن  در آب بصورت  تعليق درآمده و پس از مدتي  دو مرتبه رسوب مي‏نمايد .

 4 ـ 2 ـ ويژگيهاي شيميايي كشك

 4 ـ 2 ـ 1 ـ تركيب متوسط هفده نمونه كشك  نواحي مختلف ايران كه مورد آزمون قرار گرفته  مطابق جدول شماره (1) است .

 

*در مورد فسفر 16 نمونه و در مورد اسيديته 13 نمونه مورد آزمون قرار گرفته است.

 4 ـ 2 ـ 2 ـ مقايسه اسيد آمينه‏هاي كشك و پودر شير چربي گرفته شده

 4 ـ 3 ـ عوامل ناپذيرفتني

 4 ـ 3 ـ 1 ـ كپك زدگي و قارچ زدگي و وجود آفات  انباري بهر اندازه

 4 ـ 3 ـ 2 ـ وجود بيش از 14 درصد رطوبت .

 4 ـ 3 ـ 3 ـ وجود بيش از يك درصد  مواد خارجي .

 4 ـ 3 ـ 4 ـ تند شدگي  ناشي از اكسيداسيون اسيدهاي چرب .

 4 ـ 3 ـ 5 ـ وجود طعم و بوي نامطبوع و غير طبيعي .

 4 ـ 4 ـ درجه بندي :

 با توجه به محدوديت مقدار نمك  در جيره طيور و استفاده از كشك  براي  تامين  قسمتي از پروتئين حيواني  جيره چنين  به نظر مي‏رسد  كه عامل محدود كننده  مصرف كشك مقدار درصد نمك موجود در آن است بنابراين در درجه بندي آن همواره بايد بدو عامل پروتئين  ( مثبت ) و نمك ( منفي ) توجه كافي مبذول داشت بدين ترتيب كه براي درصد  پروتئين ضريب مثبت  و براي درصد نمك بيش از حد  معين ضريب منفي قائل شد . معمولا ميزان نمك مجاز در جيره طيور در حدود 0/5 درصد است  بنابراين اگر 5 درصد كشكي كه داراي 5 درصد نمك مي‏باشد به جيره اضافه شود ميزان  نمك جيره  كه از كشك  تامين شده است عملا در حدود 0/25 درصد خواهد بود و چون ساير مواد تركيب كننده  جيره نيز داراي نمك هستند بنابراين  مي‏توان  براي كشك همان 5 درصد  نمك را مبنا قرار داد و براي مقادير بيش از 5 درصد  ضريب منفي قائل شد . ضريب هايي  كه براي درجه بندي  كشك در نظر گرفته مي‏شود بشرح زير است :

 براي درصد پروتئين ضريب (1+)

 براي درصد نمك بيش از 5 درصد ضريب (2 ـ)

 جمع جبري اعداد بدست آمده درجه بندي  كشك را بشرح زير مشخص مي‏كند .

 الف ـ درجه يك : كشكي است كه نمره آن حداقل  60 و بيشتر  از آن باشد .

 ب ـ درجه دو : كشكي است  كه نمره آن بين 52 و 59 باشد .

 ج - كشك هايي كه نمره آن كمتر از 52 باشد خارج از استاندارد است .

 5 ـ بسته بندي و نشانه گذاري

 چون هنوز در ايران  كارخانه‏اي براي توليد  كشك وجود ندارد , كشك‏هاي موجود در بازار  كه در سطح روستا تهيه و عرضه مي‏گردد , غالبا از نقطه نطر تركيب شيميايي اختلاف چشمگيري دارند , لذا توليد كننده موظف است كه كشك را با توجه به تركيب آن  از نظر پروتئين  و نمك در كيسه‏هاي كنفي يا الياف مصنوعي  هموزن و هم شكل بسته بندي كرده و اطلاعات زير روي آن كيسه نوشته يا برچسب نمايند

 5 ـ 1 ـ حداقل پروتئين

 5 ـ 2 ـ حداكثر رطوبت

 5 ـ 3 ـ حداكثر نمك

 5 ـ 4 ـ درجه كالا

 5 ـ 5 ـ وزن خالص به كيلوگرم

 6 ـ نمونه برداري

 نمونه برداري بايد مطابق استاندارد شماره 331 ايران انجام ميگيرد .

·      مثلا اگر كشكي داراي 64 درصد  پروتئين و 7 درصد نمك باشد با توجه بشرح بالا نمره آن از نظر درجه بندي چنين است.

64*(+1)=64

7-5=2

2*(-2)=-4

64-4=60

بنابراين اين كشك از نظر استاندارد كشك درجه يك است.

 


 

ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN

 

Institute of Standards and Industrial Research of Iran

 

ISIRI NUMBER

 

1759

 

 

SPECIFICATION OF KASHK(DRIED CONDESNED WHEY)

AS ANIMAL FOOD

 

 

 

Third Edition

April 1993