دسترسی سریع

یادداشت ها آرشیو

ایجاد زیرساخت فنی برای توسعه پایدار

نویسنده: مسلم بيات، معاون ارزيابي كيفيت

هر کشوری برای دستیابی به اهداف اجتماعی خود به یک زیرساخت صحیح نیاز دارد. در ابتدایی ترین سطح، به معنای تأمین آب فراوان و سرپناه، اتصال حمل و نقل داخلی مناسب، ارائه خدمات درمانی مناسب و یک سیستم آموزشی قابل دسترس است. فراتر از اصول اولیه، همه جوامع آرزو می کنند از مزایای گسترده تر دنیای تجارت بین المللی برخوردار شوند. در عین حال، آنها آرزو می کنند بخشی از برنامه هایی همچون اهداف توسعه هزاره سازمان ملل متحد باشند. لذا، ما نیاز به آگاهی بیشتری به منظور مباحثه، مقایسه و بهبود زیرساختها در زمینه بهره وری اقتصاد جهانی و دسترسی به بازار کالاها و خدمات در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه داریم. و این دقیقا همان جایی است که اندازه گیری، استاندارد سازی و ارزیابی انطباق وارد می شوند. آنها ستون های دانش برای توسعه زیرساخت های فنی هستند و از این طریق امکان توسعه پایدار و مشارکت کامل در تجارت بین المللی فراهم می نمایند وکاملاً با هم پیوند دارند.

سه رکن توسعه پایدار: اندازه شناسی، استاندارد سازی و ارزیابی انطباق

اندازه شناسی، استاندارد سازی و ارزیابی انطباق سه رکن اساسی و فنی هستند که توسط تجار و دولتها برای بهینه سازی تولید، بهداشت، حفاظت از مصرف کننده، محیط زیست، امنیت و کیفیت استفاده می شود. اجرای مؤثر آنها از توسعه پایدار و رفاه اجتماعی حمایت می کند و تجارت را تسهیل می نماید.

1- رکن اندازه شناسی:

اندازه شناسی کار مؤسسات ملی اندازه گیری و معاهدات بین المللی مانند کنوانسیون متر است - که به کمیته بین المللی اوزان و مقیاسها (CIPM) و دفتر بین المللی اوزان و مقیاسها (BIPM) اختیار می دهد تا براساس استانداردهای اندازه گیری* و با توجه به دامنه و تنوع روزافزون به دقت عمل نمایند. در این زمینه نیاز به اثبات برابری بین استانداردهای ملی** اندازه گیری وجود دارد. موافقت نامه شناسایی متقابل CIPM، برای دولتها و سایر طرف ها، پایه فنی مطمئنی را برای توافق های گسترده در زمینه تجارت بین المللی، بازرگانی و امور نظارتی تسهیلاتی را فراهم می نماید. این امر به از بین بردن موانع فنی در تجارت کمک می کند و اعتماد بیشتری را در مورد قابلیت های اندازه گیری کشورها ایجاد می کند، که نتیجه آن میلیارد ها دلار افزایش تجارت است.

اندازه شناسی قانونی با هماهنگی سازمان اندازه شناسی قانونی (OIML) انجام می شود. مشخصات اندازه شناسی قانونی در OIML ایجاد می شوند و در همه کشورها به تصویب می رسد. OIML همچنین خدمات ارزشمند دیگری همچون قانون مدل اندازه شناسی را ارائه می دهد که می تواند در راه اندازی زیرساخت های فنی ملی مورد استفاده قرار گیرد.

* استاندارد اندازه گیری، تحقق تعریف یک کمیت معین با مقدار و عدم قطعیت اندازه گیری مشخص که بعنوان مرجع استفاده شده است. از استاندارد اندازه گیری خیلی اوقات به عنوان مرجع برای نسبت دادن نتایج اندازه گیری به سایر کمیتهای هم نوع استفاده می شود. در بسیاری از موارد استاندارد اندازه گیری، تحقق تعریف یک واحد است.

** استاندارد ملی اندازه گیری، استاندارد اندازه گیری که به عنوان مرجع مترولوژیکی ملی تعیین شده است.

2- رکن استاندارد سازی:

استانداردهای بین المللی و استفاده از آنها در مقررات فنی در مورد محصولات، روش های تولید و ارائه خدمات نقش مهمی در توسعه پایدار و تسهیل تجارت بواسطه ارتقاء ایمنی، کیفیت و سازگاری دارد. مزایای به دست آمده قابل توجه است. استانداردسازی نه تنها به تجارت بین المللی بلکه به زیرساخت های اساسی، که جامعه را پی ریزی میکنند از جمله بهداشت و محیط زیست ضمن ارتقاء پایداری و عملکرد نظارتی خوب، کمک می کنند. سازمانهای پیشرو که استانداردهای بین المللی را تولید می کنند ISO، IEC و ITU هستند. دامنه ISO استانداردسازی را در کلیه زمینه ها به جز مهندسی برق و الکترونیک است که وظیفه IEC است ودر زمینه ارتباطات از راه دور این استانداردها توسط ITU پوشش داده می شود. این سه سازمان همکاری کاملی در زمینه استانداردسازی در زمینه فناوری اطلاعات دارند. استانداردهای بین المللی و پذیرش آنها به عنوان استانداردهای ملی یا منطقه ای به بازارهای داخلی کمک می کنند تا به طور مؤثر عمل کنند، رقابت را افزایش دهند و منبع عالی انتقال فناوری به کشورهای در حال توسعه باشند. آنها نقش مهمی در حمایت از مصرف کنندگان و محیط زیست دارند. کشورهای در حال توسعه با چالش های بسیاری درحوزه استاندارد سازی مرتبط با تجارت روبرو هستند. آنها برای مشارکت در سیستم تجارت جهانی نیاز به زیرساختهای استانداردسازی دارند. با جهانی شدن روزافزون بازارها، استانداردهای بین المللی (بر خلاف استانداردهای منطقه ای یا ملی) برای فرآیند تجارت، و حصول اطمینان از یک قاعده بازی برای صادرات و حصول اطمینان از اینکه واردات سطح کارایی و ایمنی شناخته شده بین المللی، را تامین می نمایند بسیار مهم و حیاتی شده اند. استانداردها را می توان به طور گسترده به سه دسته تقسیم کرد: محصول، فرآیند و سیستمهای مدیریت. استانداردهای محصول به کیفیت و ایمنی کالاها یا خدمات اشاره دارد. استانداردهای فرایند به شرایطی اطلاق می شود که تحت آن محصولات و خدمات تولید، بسته بندی یا پالایش می شوند. استانداردهای سیستم مدیریت به سازمانها کمک می کند تا عملیات خود را مدیریت کنند. آنها اغلب برای ایجاد چارچوبی درسازمان به منظور دستیابی مداوم به الزامات تعیین شده در استانداردهای محصول و فرایند مورد استفاده قرار می گیرند. موافقت نامه سازمان تجارت جهانی در مورد موانع فنی تجارت (WTO / TBT) سهمی را كه استانداردسازی بین المللی می تواند در انتقال فناوری از كشورهای توسعه یافته به كشورهای در حال توسعه داشته باشد، و نقش استانداردهای بین المللی و سیستمهای ارزیابی انطباق در بهبود كارآیی تولید در تسهیل تجارت بین المللی را به رسمیت می شناسد.

3- رکن ارزیابی انطباق:

ارزیابی انطباق نقش اساسی در ایجاد اعتماد برای توسعه پایدار و تجارت دارد.استاندارد بین المللی ISO / IEC 17000 ارزیابی انطباق را به عنوان «اثبات تحقق نیازهای مشخص شده مربوط به محصول، فرآیند، سیستم، شخص یا نهاد» تعریف می کند.

روشهای ارزیابی انطباق، مانند آزمون، بازرسی و صدور گواهینامه، اطمینان می دهند که محصولات الزامات مندرج در مقررات فنی و استانداردها را برآورده می کنند. ارزیابی انطباق مختص موضوعی است که مورد ارزیابی قرار می گیرد، موضوع ارزیابی می تواند یک محصول، فرآیند یا یک سیستم مدیریتی برای نهاد ارزیابی کننده باشد. به عنوان مثال، ارزیابی انطباق ممکن است بوسیله شخص اول مانند تولید کننده محصول، بوسیله اظهاریه انطباق محصول که با استفاده از سیستم آزمون داخلی خودش صورت پذیرفته انجام شود، یا بوسیله صدور گواهینامه یا بازرسی توسط شخص ثالث (نهاد ارائه دهنده خدمات مستقل) صورت پذیرد. ارائه دهنده خدمات می تواند یک سازمان دولتی یا یک شرکت خصوصی باشد. هر سازمان باید تصمیم بگیرد که کدام نوع ارزیابی انطباق برای هدف یا موضوع مورد نظر ضروری است. يكي از تصميمات مهم اين است كه آيا ارزيابي انطباق از طريق مقررات دولت در بخش هاي خاص اجباري شود، يا اينكه متكي به اعتماد بازار باشد تا بصورت داوطلبانه الزامات ارزيابي انطباق را در معاملات عادي بين خريداران و فروشندگان مشخص نماید. این تصمیم باید مبتنی بر ارزیابی خطرات ناشی از یک محصول یا فرآیند خاص، درک اثر آن و هزینه و فایده مرتبط دردستیابی به توسعه پایدار باشد.

بازنگریهای پیاپی توافق نامه WTO / TBT، به سودمندی استانداردها و راهنما های ارزیابی انطباق ISO/IEC در هماهنگی عمل ارزیابی نطباق به عنوان معیارهای لازم برای صلاحیت فنی نهادهای ارزیابی کننده توجه کرده تا از این طریق اعتبار و اطمینان به نتایج آنها را افزایش دهد. بنابراین، انجام فعالیت های ارزیابی انطباق ISO / IEC به غلبه بر موانع تجاری فنی کمک می کند.

اعتبار بخشی عبارت است از «تاییدیه شخص ثالث( یک نهاد ارزیابی انطباق)، که نشانگر صلاحیت رسمی آن برای انجام وظایف خاص ارزیابی ارزیابی انطباق است» (ISO / IEC 17000).

ایجاد سیستم های اعتباربخشی مبتنی بر استانداردها و راهنماهای بین المللی مرتبط است و عضویت در موافقت نامه شناسایی متقابل ILAC و / یا IAF می تواند به اطمینان شرکای تجاری کمک کند که ارائه دهنده گان خدمات آزمون و گواهینامه ها برای انجام فعالیت ارزیابی انطباق صالح هستند. و در عین حال، به غلبه بر موانع تجاری فنی و رعایت الزامات توافقنامه WTO / TBT کمک نیز می نماید.

ظرفیت سازی:

سه رکنی که در بالا توضیح داده شد به یکدیگر وابسته هستند. اندازه شناسی و استانداردهای فیزیکی پایه و اساس اندازه گیری های دقیق را فراهم می کنند، عملکرد پذیرفته شده پس از آن می تواند در استانداردهای بین المللی نوشته شود، و به نوبه خود به عنوان پایه ای برای ارزیابی انطباق استفاده شود. اما مشخص شده که هزینه ارائه همه این فعالیت ها برای بسیاری از کشورها در پیشرفته ترین سطح خود، گران تمام می شود.

حتی در مورد کشورهای توسعه یافته، در تامین هر بخش از زیرساخت های فنی به صورت کامل تنوع وجود دارد. در بسیاری از موارد، برخی از قسمت های زیرساختی ممکن است در درون کشور به صورت اشتراکی و یا مشترک با یک یا چند کشور باشند. گاهی اوقات، خدمات یک کشور متکی به همگان است. به منطور توسعه تجارت و توسعه پایدار حصول اطمینان از دسترسی جوامع و صنایع در کشورهای در حال توسعه به زیر ساخت های فنی که تامین کننده نیازهای خاص می باشد مهم است.  

هرگونه تلاش برای ایجاد ظرفیت باید براساس موارد ذیل باشد:

-   ارزیابی دقیق همه نیازهای بخش های اقتصاد

-  درک اینکه هیچ الگوی آماده برای زیرساخت های فنی وجود ندارد. کشورهای در حال توسعه خود باید تصمیم گیری های سیاسی اتخاذ کرده و تعهد سیاسی مداوم نسبت به آن تصمیمات ارائه نمایند.

-   توجه دقیق به نیازهای ارزیابی شده، بر اساس نوع و توالی کمک مناسب، به منظور اطمینان از ایجاد زیرساخت های فنی به صورت پایدار و برنامه ریزی شده.

-   بیان دقیق منابع و منابع مالی که برای تأمین زیرساختهای فنی لازم مورد نیاز خواهد بود. و

-   این واقعیت که توسعه زیرساخت های فنی ملی نباید مانع از گزینه های ارائه خدمات دو جانبه یا منطقه ای شود که ممکن است به مقیاس اقتصادی بهتری دست یابد.

این سه ستون برای همه ضروری است. ارائه کمک به منظور تقویت زیرساختهای فنی کشورهای در حال توسعه برای توسعه پایدار و همچنین توانمند کردن آنها به منظور مشارکت فعال و مؤثر در تجارت جهانی ضروری است.

این مقاله براساس مقاله ای با عنوان «ایجاد زیرساخت های فنی برای حمایت از توسعه پایدار و تجارت در کشورهای در حال توسعه و کشورهای در حال گذار» تهیه شده توسط کمیته مشترک هماهنگی کمک به کشورهای در حال توسعه (JCDCMAS) در بخش های اندازه گیری، اعتباربخشی و استاندارد سازی، تهیه شده است. اعضای JCDCMAS عبارتند از:

(BIPM), (IAF), (IEC), (ILAC), (ISO), (ITC) (ITU), (OIML), (UNIDO)

لینک پی دی اف مقاله: 

 ایجاد زیرساخت فنی برای توسعه پایدار

Glossary:

APLMF Asia-Pacific Legal Metrology Forum

APMP Asia Pacific Metrology Programme

BIPM International Bureau of Weights and Measures

CIPM International Committee for Weights and Measures

IAF International Accreditation Forum

IEC International Electrotechnical Commission

ILAC International Laboratory Accreditation Cooperation

ISO International Organization for Standardization

MRA (CIPM) Mutual Recognition Arrangement

NLMI National Legal Metrology Institute

NMI National Metrology Institute

OIML International Organization of Legal Metrology

JCDCMAS the Joint Committee on Co-ordination of Assistance to Developing Countries in Metrology, Accreditation and Standardization

WTO world trade organization

TBT Technical Barriers to Trade

 
امتیاز دهی
 
 

نسخه قابل چاپ